Kościółek „Na wodzie” w Zwierzyńcu
- dokumentacja konserwatorska, Google Street View Trusted, studium przypadku
- 16 listopada 2023
Niewielki, ale bardzo ciekawy architektonicznie i krajobrazowo kościółek św. Nepomucena, to dobry przykład realizacji dla niewielkiej świątyni, zrealizowany przez nas w ciągu ostatnich tygodni.
Kościółek ufundowany przez ordynata Tomasza Antoniego Zamoyskiego oraz jego małżonkę, Anielę Teresę Michowską; właśnie ich uznaje się za inicjatorów rozprzestrzeniania się kultu św. Nepomucena w obszarze Roztocza, które było drugim w Rzeczpospolitej miejscem, po Śląsku, gdzie wpływ czeskiego świętego stał się tak wielki. Zapewne wynika to z tego, że Tomasz Zamoyski mieszkał w Pradze w okresie kanonizacji świętego, być może brał nawet udział w praskich uroczystościach z tym związanych, które miały miejsce 9 października 1729 r., po oficjalnej kanonizacji w Rzymie. W 1735 r. wrócił do Zamościa, a następnie objął rządy w ordynacji. W 1736 r. ożenił się z Marianną Łubieńską, która niestety zmarła rok później – kilka dni po porodzie wraz z synem Janem Nepomucenem Antonim. Wkrótce ożenił się z Anielą Teresą Michowską, z którą doczekał się w 1738 roku syna, Klemensa Jerzego.
Po szczęśliwych narodzinach w obrębie ordynacji powstają liczne fundacje wotywne ku czci św. Jana Nepomucena. Ordynat dedykuje świętemu nowo wzniesiony drewniany kościół na Zamczysku pod Tomaszowem, gdzie w 1740 roku osadził unickich Bazylianów. Niestety ten kościół nie przetrwał. I tutaj docieramy do Zwierzyńca, gdzie znajduje się kolejny – drugi kościół dedykowany w tamtym czasie przez Tomasza Zamoyskiego świętemu Nepomucenowi, wybudowany w latach 1741-47 w stylu barokowym, znany dziś jako kościółek „Na Wyspie”. Również – jak tamten – wotywny, z iluzjonistycznymi ołtarzami – św. Nepomucena w nawie głównej i dwa boczne – św. Klemensa i św. Kajetana. Autorem polichromii kościoła był nadworny artysta Augusta III, Łukasz Smuglewicz (co potwierdzono odkryciem rysunku projektowego malarza).
Kościół św. Jana Nepomucena w Zwierzyńcu położony jest na wyspie, do której prowadzi most. Przed mostem znajduje się figura Matki Bożej z 1905 roku oraz drewniana dzwonnica. W dalszym otoczeniu znajduje się szereg zabytkowych obiektów związanych z dobrami ordynacji Zamoyskich.
W ramach realizacji opublikowanych zostało ponad 40 panoram, ilustrujących wnętrze, otoczenie kościoła oraz ścieżkę prowadzącą od figurki Matki Bożej przez most do kościoła. Szerszy kontekst krajobrazowy na tle panoramy miasteczka ukazują 3 panoramy z lotu ptaka.
Przebieg ścieżki w niewielkim 1-nawowym wnętrzu obrazuje powyższa ilustracja. Spacer pozwala na szczegółowe obejrzenie wnętrza, łącznie ze sklepieniem, a także wejście do kaplicy w północnej części świątyni (z prawej po wejściu – panoramy 13, 14, 15), oraz zakrystii (panorama 17), w której znajduje się ciekawy obraz mało znanej świętej – Tekli.
Panoramy na zewnątrz zostały poprowadzone w sposób widoczny na poniższej mapce.
Sesja Street View Trusted w kościele św. Jana Nepomucena w Zwierzyńcu jest przykładem wizualizacji ciekawego, ważnego historyczne dla Roztocza, choć niewielkiego obiektu sakralnego. Kościółek jest ważnym miejscem na mapie turystycznej Zwierzyńca, sesja oparta o bardzo popularny projekt Street View umożliwia natomiast jego zwiedzenie z każdego miejsca na świecie, za pomocą komputera, ale i smartfonu, co powoduje, że tego typu realizacja generuje nawet do kilkuset tys. wyświetleń rocznie (przykładowe statystyki).
Zdjęcia, wykonane w technice HDR obejmują 12 ujęć dla każdej panoramy sferycznej, co oznaczało konieczność wykonania przeszło 400 fotografii w wysokiej rozdzielczości, które następnie poddano postprodukcji (ten proces opisaliśmy w artykule „Jak stworzyć spacer wirtualny” na naszym blogu). Dodatkowo każda z panoram lotniczych składa się z 25 fotografii w wysokiej rozdzielczości, połączonych w jednolitą całość i uzupełnionych o część zenitu za pomocą algorytmów sztucznej inteligencji (dotyczy to części nieba oraz – w niektórych przypadkach – fragmentów obiektu).
Bibliografia: przy tworzeniu części historycznej tego wpisu, posłużyłem się artykułem Piotra Kondraciuka pt. „’Roztoczański patron’. Kaplice i figury św. Jana Nepomucena w pejzażu kulturowym Roztocza”.
